มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง มีชื่อเดิมว่า วิทยาลัยครูลำปาง ก่อตั้งขึ้นเมื่อวันที่ ๙ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๑๔ เมื่อวันที่ ๑๔ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๓๕ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชได้พระราชทานนามวิทยาลัยครูใหม่ว่า "สถาบันราชภัฏ" จึงได้เปลี่ยนชื่อเป็นสถาบันราชภัฏลำปางตามพระราชบัญญัติสถาบันราชภัฏ พ.ศ. ๒๕๓๘ และวันที่ ๑๔ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๔๗ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงลงพระปรมาภิไธยพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยราชภัฏ พ.ศ. ๒๕๔๗ มีผลให้สถาบันราชภัฎทั่วประเทศเปลี่ยนสถานะเป็นมหาวิทยาลัยราชภัฏตั้งแต่วันที่ ๑๕ มิถุนายน พ.ศ.๒๕๔๗ เป็นต้นมา
    

      สถาบันวิจัยและพัฒนาได้ก่อตั้งพร้อมกับการเป็นวิทยาลัยครูลำปาง ภายใต้ชื่อเรียกต่างๆ กันเริ่มตั้งแต่เป็นส่วนหนึ่งของแผนงาน ต่อมาบทบาทของวิทยาลัยครูได้เปลี่ยนแปลงไป จึงได้รับการจัดตั้งเป็นศูนย์วิจัยและฝึกอบรม หลังจากที่ได้มีการออกพระราชบัญญัติสถาบันราชภัฏและขอบข่ายภาระงานของสถาบันราชภัฏลำปาง พ.ศ. ๒๕๔๓ ได้กำหนดชื่อหน่วยงานว่า "สำนักวิจัยและบริการวิชาการ" ในปี พ.ศ. ๒๕๔๖ สำนักวิจัยและบริการวิชาการได้แยกหน่วยงานออกเป็น ๒ หน่วยงาน คือสำนักวิจัยและศูนย์บริการวิชาการ เมื่อวันที่ ๙ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๔๘ ได้เปลี่ยนชื่อเป็น "สถาบันวิจัยและพัฒนา" ตามกฎกระทรวงจัดตั้งส่วนราชการในมหาวิทยาลัยราชภัฏลำปางกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. ๒๕๔๘ ออกตามพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยราชภัฏ พ.ศ. ๒๕๔๗ โดยได้ผนวกงานด้านการวิจัยและบริการวิชาการ สถาบันวิจัยและพัฒนาทำหน้าที่ประสานงานและสนับสนุนนโยบายของมหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง ในด้านการจัดการงานวิจัยและการจัดการความรู้สู่ท้องถิ่นและสังคม